De Gen-iale Stamboom

Door de combinatie van genetica en genealogie kunnen heel wat inzichten worden verworven over de genetica tussen naamgenoten, de Y-chromosomale mutatiesnelheden en de graad van buitenechtelijkheid. Samen met Familiekunde Vlaanderen vzw heeft de KU Leuven in 2009 een groot wetenschappelijk onderzoek gestart om de genetische verwantschappen te onderzoeken tussen en binnen verschillende families.

Dit onderzoek werd georganiseerd door genetici van de KU Leuven waaronder prominente onderzoekers als Prof. Em. Dr. Jean-Jacques Cassiman en Prof. dr. Ronny Decorte. Dit project loopt nog steeds en is van groot belang om de genetische 'wortels' van de Vlaamse bevolking te achterhalen, verschillen tussen regio's te observeren en aldus om de genetische erfenis van (on)gekende historische migraties aan te tonen. 

Daarnaast zijn de resultaten ook voor amateurgenealogen interessant om (on)verwachte verwantschappen te vinden of te bevestigen tussen deelnemers die uitdrukkelijk hun toestemming hebben verleend om hun genetische en genealogische gegevens onderling uit te wisselen zonder dat hun informatie hierdoor verspreid wordt buiten deze groep deelnemers. Dit onderzoek is uniek aangezien de resultaten interessant zijn zowel voor academici als voor het grote publiek dat geïnteresseerd is in de eigen familiale afkomst en in hun streekgeschiedenis.

Een onderdeel van dit groot onderzoek was het project "De Gen-iale Stamboom" dat opgestart werd door prof. dr. Maarten Larmuseau en dr. Sofie Claerhout in 2015. In dit project werd het mannelijke Y-chromosoom vergeleken binnen genealogische koppels van heel wat verschillende regio's. Genealogische koppels zijn ver verwante mannelijke naamgenoten, waarbij men juridisch kan aantonen dat zij een gemeenschappelijke voorvader delen in paternale lijn. 

Met een YouTube promotiefilmpje werd de zoektocht naar kandidaten uitgebreid, onder het motto "Een beeld zegt meer dan duizenden woorden". Hierdoor kregen de toekomstige kandidaten een duidelijke uitleg over de uitvoering van de staalafname via een DNA-kit. Maar ook via de andere media kreeg "De Gen-iale Stamboom" een grote naambekendheid. Zo werd het verhaal achter dit wetenschappelijk onderzoek geplaatst in Kerk & Leven (editie december 2015) (zie krantenarikels), Eos wetenschap, KU Leuven campuskrant, Familiekunde Vlaanderen, de Vlaamse Stam (editie januari-maart 2016), het afdelingsblad van de NGV Rotterdam, enzovoort.

"De Gen-iale Stamboom" werd een internationaal gekend project en kende een groot succes met een totaal van 821 kandidaten en 341 verschillende familienamen. Voor de analyse van de graad van buitenechtelijkheid werd gebruik gemaakt van de "genealogische koppel"-methode. Hierbij werden 334 genealogische koppels gevormd op basis van twee mannelijke naamgenoten. 

De resultaten in het kort

Algemeen kan er aan de hand van de hoofdhaplogroepverdeling worden geconcludeerd dat de kandidaten van "De Gen-iale Stamboom" representatief waren voor de Westerse bevolkingsgroep van de Lage Landen. Op basis van de Y-chromosomale vergelijking bleek de meest recente gemeenschappelijke voorvader van 61 op de 334 genealogische koppels niet dezelfde als hun biologisch gemeenschappelijke voorvader. Algemeen werd berekend dat er in de Lage Landen 1.44% buitenechtelijkheid was per generatie. Dat is veel minder dan wat vroeger gedacht werd (10% tot zelfs 30%).

Daarnaast werd er een lichte stijging gevonden bij de huidige buitenechtelijkheidsgraad in vergelijking met de historische buitenechtelijkheidsgraad. Dit kan een gevolg zijn van de opkomst van mobiliteit na de industriële revolutie of de verstedelijking door de bevolkingsgroei. Hierbij komen vrouwen met meer mannen in contact dan vroeger. Deze man-vrouw interactie kan leiden tot wantrouwen of jaloezie die op haar beurt kan zorgen voor instabiliteit in het huwelijk. 

Verder werd er ook gevonden dat de buitenechtelijkheidsgraad hoger ligt bij koppels uit een stedelijke omgeving in vergelijking met een landelijke omgeving. zeker kan beïnvloeden. Hierbij kan onder andere de hogere invloed van de kerk of de sociale controle en lage anonimiteit een verklaring bieden. Uit dit onderzoek kan worden geconcludeerd dat verstedelijking zowel in tijd en ruimte een invloed heeft gehad op de graad van buitenechtelijkheid.

Naast de analyse rond buitenechtelijkheid, werd aan de hand van de Gen-iale Stamboom ook onderzoek gedaan naar Y-chromosoom mutatiesnelheden, verborgen mutaties op het Y-chromooom, de correlatie met familienamen en werd een verwantschapsrekenmachine (YMrCA) opgemaakt.

• Lees alle wetenschappelijke Y-DNA publicaties die door 'De Gen-iale Stamboom' tot stand kwamen
  
• Lees de krantenartikels
  
  
  
• Bekijk onderstaand filmpje van prof. Larmuseau gebaseerd op de resultaten van 'De gen-iale stamboom': 
   "Hoe groot is de kans dat je niet de vader van je kind bent?"

Meer filmpjes? Ga naar Leer bij ! en leer bij !